Okulda başarı baskısı: Gerçek mi, yük mü?

Birçok aile için başarı, iyi bir notla başlar. Karneye bakıldığında kırık bir ders varsa, hemen kaygı yükselir: “Bu çocuk çalışmıyor, ileride ne olacak?” Oysa mesele sadece bir rakam ya da harf değil. Asıl mesele, bu başarının çocuk için ne anlama geldiği ve bu beklentinin hangi yüklerle geldiğidir.

Okullarda her dönem aynı manzarayı görmek mümkün. Bazı öğrenciler büyük bir hırsla yarışın içine girerken, bazıları giderek sessizleşiyor. Çünkü “başarılı olmak” onlara göre sadece sınav kağıdında değil; bazen hayatta kalmak, bazen de kendi iç huzurlarını korumakla ilgili.

Psikolojik araştırmalar gösteriyor ki aşırı başarı baskısı, çocuklarda kaygıyı artırıyor. Bu kaygı, kısa vadede “çalışmaya itici güç” gibi görünse de, uzun vadede özgüveni zedeliyor. Çünkü çocuk, kendi değerini sürekli notlarla ölçmeye başlıyor. Ve bu ölçüm bir gün mutlaka yetersiz kalıyor.

Örneğin, bir lise öğrencisi düşünün. Matematikte çok başarılı ama resme ilgi duyuyor. Ailesi ise “doktor ol” baskısı yapıyor. Çocuk bir süre iki cephede savaşmaya çalışıyor: Hem matematikte iyi olmak zorunda hissediyor, hem de gizlice resim yapmaya devam ediyor. Sonunda içten içe tükeniyor. Çünkü onun için resim bir nefes iken, matematik sadece baskının simgesine dönüşüyor.

Burada soru şu: Başarı gerçekten sadece diploma ve meslek üzerinden mi ölçülmeli?
Ya da çocukların yeteneklerini, ilgi alanlarını ve hayallerini de “başarı” kavramının içine dahil etsek, belki de bambaşka bir manzarayla karşılaşmaz mıyız?

Öğretmenler ve aileler için asıl zorluk burada başlıyor. Çocuğun potansiyelini fark etmek, sadece notlarına bakmakla olmuyor. Onun neye ilgi duyduğunu, hangi alanlarda saatlerce sıkılmadan vakit geçirebildiğini görmek gerekiyor. Çünkü gerçek başarı, dışarıdan gelen baskıyla değil, içeriden gelen merakla besleniyor.

Belki de en büyük ders şu:
Başarı, bir yük değil, bir yolculuk olmalı. Çocuğun kendi adımlarıyla, kendi temposuyla ilerlediği, düşe kalka ama kendi yolunu bulduğu bir süreç. Çünkü yük olan başarı, eninde sonunda mutsuzluğa dönüşüyor. Ama anlam bulan başarı, hayatın en güçlü motivasyon kaynağı haline geliyor.