Kamuran Cakir 
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) analitik bilanço verileri, son dört yılda Merkez Bankası kasasında dikkat çekici bir genişleme olduğunu gösteriyor.
Bilanço: 7 Kat Büyüme, Ama Dolar Hesabıyla 2 Kat
- Kasım 2021: Toplam aktifler ≈ 1,5 trilyon TL
- Eylül 2025: Toplam aktifler ≈ 10,25 trilyon TL
Bu da TL cinsinden bakıldığında yaklaşık 7 kat büyüme demek.
Fakat dolar hesabıyla tablo değişiyor:
- 2021’deki 1,5 trilyon TL → ≈ 143 milyar USD
- 2025’teki 10,25 trilyon TL → ≈ 301 milyar USD
Yani dolar karşısında büyüme sadece 2 kat.
Günlük Hayattan Örnek
2021’de cebinde 1.500 lira vardı. O zaman dolar 10 liraydı, paran ≈ 150 dolar ediyordu.
2025’te cebinde 10.000 lira var. Ama dolar 41 lira olmuş, paran sadece ≈ 250 dolar ediyor.
Kağıt üzerinde 7 kat artış gibi görünse de, gerçek hayatta bu artış 2 kata düşüyor.
Market Sepeti: 4 Kat Artış
Aynı durum markette de karşımıza çıkıyor.
| Ürün | 2021 (TL) | 2025 (TL) |
|---|---|---|
| Ekmek 230 g | 2,50 | 10,00 |
| Süt 1 L | 10,00 | 55,00 |
| Ayçiçek yağı 1 L | 30,00 | 100,00 |
| Spagetti 500 g | 5,00 | 30,00 |
| Konserve domates 400 g (×2) | 12,00 | 45,00 |
| Yoğurt 500 g | 9,00 | 40,00 |
| Kâğıt peçete 100’lü | 5,50 | 25,00 |
| TOPLAM | 74 TL | 305 TL |
2021’de 74 TL’ye doldurulan torba, 2025’te 305 TL’ye çıkıyor. Yani fiyatlar yaklaşık 4 kat arttı.
Ama torbanın içi değişmiyor, sadece fiyat artıyor.
📊 Asgari Ücret – Dolar – Market Sepeti Karşılaştırması
| Yıl | Net Asgari Ücret (TL) | USD/TRY Ort. | Net Asgari Ücret (USD) | Market Sepeti (TL) | Alınabilen Sepet Sayısı |
|---|---|---|---|---|---|
| 2021 | 2.825 TL | 10,5 | ≈ 269 USD | 74 TL | ≈ 38 sepet |
| 2025 | 17.000 TL | 41,2 | ≈ 413 USD | 305 TL | ≈ 56 sepet |
Görüldüğü gibi:
- 2021’de asgari ücret ≈ 269 dolar, ≈ 38 sepet alınıyordu.
- 2025’te asgari ücret ≈ 413 dolar, ≈ 56 sepet alınıyor.
Yani market fiyatları 4 kat artsa bile, asgari ücret de yükseldiği için sepet bazında alım gücü artmış.
⚠️ Ancak bu sadece gıda sepetine bakıldığında geçerli.
Kira, enerji, ulaşım gibi diğer zorunlu giderler hesaba katıldığında tablo vatandaş açısından farklı görünebilir.
Öne Çıkanlar
- TL’de 7 kat büyüme, dolarda sadece 2 kat artış
- Market sepetinde 4 kat fiyat artışı
- Asgari ücret 2021’de 269 USD iken, 2025’te 413 USD’ye çıkmış
- Sepet bazında alım gücü artmış görünüyor
Öne Çıkmayanlar (Ama Etkili)
- Kira
- Enerji
- Ulaşım
- Diğer zorunlu giderler
Peki bu kalemler de hesaba katıldığında ne oluyor?
❓ Kağıt üzerinde sepet büyüyor ama gerçek hayatta kira, enerji ve ulaşım masraflarıyla sepetimiz boşalmıyor mu?
Asıl Soru
Bu yazıda konuyu farklı pencerelerden ele aldık.
Bütününe bakıldığında gerçekler ortadadır; parçalarına bakıldığında ise farklı yorumlar yapılabilir.
Ama şunu unutmamak gerekir:
Eğer sadece işimize geleni yazıp, işimize gelmeyeni görmezden gelirsek ortaya eksik ve yanıltıcı bir resim çıkar.
Olayları, gerçekleri ve rakamları tarafsız bir şekilde verirsek insanımız daha bilinçli olur.
Bilinçli toplum gerçeği daha iyi görür, bilgili oldukça da büyüme daha hızlı ve sağlam gerçekleşir.
Bugün bir partinin medyası farklı, diğer partinin medyası farklı yazıyor.
Olay aynı olsa bile anlatım değişiyor, tartışma da farklılaşıyor.
Eğer tarafsız yazarsak, okuyucu rakamlar üzerinden kendi yorumunu yapar, kendi fikrini üretir.
Böylece herkesin buluşabileceği ortak bir noktaya ulaşmak mümkün olur.
Ve böylece “senin kanalın, benim kanalım” ayrımı da ortadan kalkar; ayrıştırıcı kanallar yerine ortak bir gerçek zemini oluşur.
İşte bu da demokrasinin özüdür:
Farklı fikirlerin aynı gerçekler üzerinde buluşabilmesi, tartışabilmesi ve toplumun ortak faydasına yönelmesi.
Ortak gerçekler etrafında buluşulduğunda, farklı sesler çatışma yerine zenginlik olur; işte o zaman demokrasi tüm toplum için gerçek anlamını kazanır.
About the Author
